ارزیابی صفات زراعی لاین های دابل هاپلویید کلزا تحت تاثیرتنش شوری در مزرعه

چکیده اصلاح گیاهان زراعی برای تحمل به تنش شوری در راستای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط آب و خاک شور حائز اهمیت است. به منظور ارزیابی تاثیر تنش شوری بر صفات زراعی کلزا، 100 لاین (95 لاین دابل هاپلویید و 5 رقم کلزای بهاره) تحت شرایط بدون تنش و تنش شوری با استفاده از دو طرح لاتیس 10×10 با شاهد و تنش شوری در سال 92- 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد کشت گردید. در زمین طرح تنش شوری با افزودن نمک طعام (nacl) به آب آبیاری با غلظت 175 میلی مولار نمک طعام معادل هدایت الکتریکی 16 دسی زیمنس بر متر اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها حاکی از تاثیر بسیار معنی دار شوری بر تمامی صفات زراعی بود، بطوری که صفات مورد مطالعه از لحاظ روز تا گلدهی، طول دوره گلدهی، ارتفاع بوته، روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در واحد سطح، تعداد دانه در غلاف، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، محتوای روغن و عملکرد روغن تحت تنش شوری در لاین های دابل هاپلوئید کاهش نشان دادند. همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش و شرایط بدون تنش با تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و تعداد غلاف در واحد سطح مثبت و معنی دار بود. بر اساس تجزیه خوشه ای، لاین های مورد مطالعه در هر دو محیط به دو گروه تفکیک شدند. بطوری که در شرایط تنش در گروه اول 66 و در گروه دوم 34 لاین قرار گرفت. در شرایط بدون تنش در گروه اول 60 لاین و در گروه دوم 40 لاین قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات مورد مطالعه تا حدی از یکدیگر مستقل بوده و پیوستگی اندکی داشته اند. ترسیم بای پلات نشان داد که لاین های 44، 15، 16، 27 دارای مولفه اول زیاد (sti) که مولفه تحمل به تنش نامیده شد، از عملکرد دانه بالایی برخوردار بوده و در نهایت می توانند به عنوان بهترین لاین برای مناطق شور معرفی شوند. لاین های 90، 68، 99، بیشترین میزان مولفه دوم (tol) یعنی حساسیت به تنش را دارا بودند که بیانگر تحمل کم این لاین ها نسبت به تنش شوری است. بای پلات شاخص ها و عملکرد روغن نشان داد که در بین بردارهای مورد مطالعه شاخص sti همبستگی مثبت و بالایی با مولفه اول داشت، و این مولفه تحمل به تنش نامیده شد. که بر اساس مولفه اول لاین های 27، 15، 16 ازتحمل بالایی به تنش شوری برخوردار بودند. بر اساس عملکرد روغن در مولفه دوم شاخص tolبار بیشتری داشت، ولذا مولفه حساسیت به تنش شوری نامیده شد. که بر اسای آن لاین های 18، 71 و 68 بیشترین میزان مولفه دوم یعنی حساسیت به تنش را دارا بودند که بیانگر تحمل کم این لاین ها نسبت به تنش شوری بود